بررسی بازتاب مفاهیم مقالات شمس در مثنوی مولوی

پایان نامه
چکیده

کتاب «مقالات شمس تبریزی» مجموعه ای از اقوال و سخنان پراکنده شمس الدین محمّد تبریزی، عارف نامدار قرن هفتم هجری است که به صورت شفاهی در مجالس مختلف، و در کنار مولانا جلال الدین محمّد مولوی، بر زبان او جاری شده و مریدان و شاگردان مولانا آنها را به کتابت درآورده اند. متأسفانه، این اقوال و نوشته ها به همان صورت پراکنده و بدون طبقه بندی مشخص باقی مانده است. در این پژوهش، ابتدا به طبقه بندی مفاهیم مختلف موجود در مقالات شمس پرداخته و آنها را به صورت ساختارمند در کنار هم قرار خواهیم داد. به این ترتیب، بخش اعظم دشواری های مقالات شمس که همان پراکندگی مفاهیم موجود در آن است، برطرف خواهد شد و نظریّات و اندیشه های عرفانی، فلسفی، کلامی و ... شمس به خوبی روشن خواهند شد. در بخش دیگری از این پژوهش، به بررسی میزان بازتاب مفاهیم مختلفِ مقالاتِ شمس در مثنوی مولوی می پردازیم. هدف ما این است که به دور از افسانه پردازی هایی که در مورد تأثیرات شمس بر مولوی بیان می شود، به گونه ای علمی تأثیرِ سخنان شمس در مثنوی مولوی را مورد بررسی قرار دهیم. به همین منظور در هر بخش به بیان دیدگاه های سایر عرفا، حکما و فلاسفه پرداخته ، سپس ضمن بیان ساختارمند عقاید شمس به بررسی انعکاس آنها در مثنوی خواهیم پرداخت. به همین منظور، در این پژوهش به بررسی بازتاب حکایتها، تأویلهای قرآنی، تأویلهایِ حدیثی، مفاهیم عرفانی (اعم از هفت وادی سلوک و سایر مفاهیم عرفانی) و اندیشه های فلسفی و کلامی مقالات شمس تبریزی در مثنوی مولوی پرداخته شده و در فصول جداگانه به طور مفصّل و کامل در هر باب توضیحات و شواهد لازم عرضه خواهد شد. این پژوهش نشان می دهد که برخلاف تصوّر برخی از تذکره نویسان و محقّقان، شمس به اکثر علوم متداول روزگار خودآشنایی کامل داشته و نظریات قابل توجّهی در زمینه های مختلف علوم اسلامی بیان داشته است. علاوه بر این، مشخص می گردد که سرچشمه و آبشخور بسیاری از اندیشه ها و تفکرات مولانا جلال الدین محمّد مولوی، که آنها را در مثنوی خود بیان داشته، مقالاتِ شمس الدین محمّد تبریزی بوده است.

۱۵ صفحه ی اول

برای دانلود 15 صفحه اول باید عضویت طلایی داشته باشید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

ولایت و ولی از نظرگاه شمس تبریزی و بررسی بازتاب آن در مثنوی مولوی

As a matter of fact, saint and sainthood are among the most pivotal issues in the Islamic mysticism that have been widely discussed by many mystics. Undoubtedly, one of the greatest Muslim mystics was Shams al-din Muhammad Tabrizi who lived in the 7th century AH. Substantially affecting Rūmi’s attitudes, Shams founded a new school of mysticism. In his only literary work known as &ldq...

متن کامل

بازتاب شاهنامه فردوسی در عزلیات شمس مولوی

شاهنامه حکیم فردوسی، کتاب هویت فرهنگی ما ایرانیان با زبان استوار و سخن دلپذیر آنچنان در ادب فارسی ریشه دوانده که گو یی رکن اساسی در تجدید حیات آثار می باشد. شاهنامه اگر چه داعیه عرفانی بودن ندارد اما در متون مهم عرفانی ما حضوری زنده و پویا دارد. نگاه عرفا همچون شعرا به شاهکار ادبی فردوسی به گونه ای است که تصور یک لحظه جدایی فرهنگ و سنن ایرانی را از دین و مذهب اسلامی به ذهن راه نمی دهد مولوی در...

متن کامل

بازتاب تمثیلی نفس امّاره در مثنوی مولوی

مولوی در مثنوی بر اهمیت شناخت نفس تأکید کرده است. وی برای به تصویر کشیدن نفس که مفهومی مجرد، انتزاعی و دور از ادراک انسان است، از میان مواد سازنده صور خیال، از تمثیل بهره گرفته تا بین نفس انسان و عناصر طبیعت ارتباط برقرار کند. از مراتب و درجات نفس نیز به نفس امّاره بیشتر توجه داشته و کوشیده است زشتی‏های آن را از طریق تمثیل‏های حیوانی و استفاده از عناصر اربعه و جمادات در حکایت‏ها بازگو کند و بدین...

متن کامل

بازتاب تأویلهای قرآنی مثنوی مولوی در مثنوی های سلطان‌ولد

مثنوی معنوی از آثار بزرگ عرفانی است که مولوی در این مجموعه با گفتمان قرآنی خود آموزه­ها و تعالیم بسیاری را در اختیار سالکان قرار می­دهد. وی در عرصۀ تأویل آیات قرآن نیز نظرات خاصی دارد و با ذوق عرفانی خود سعی کرده جوانب مختلف معنایی آیات قرآن را تشریح کند. اولین کسی که به تقلید از مولانا به سرودن مثنوی پرداخت و از آموزه­های مثنوی معنوی بهره برد، فرزندش سلطان­ولد است؛ وی اگر چه در عرصۀ عرفان به ت...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه یزد

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023